Als door acute of chronische nierinsufficiëntie de nierfunctie tot onder een bepaalde grens is gedaald, is dialyse een behandeling waarmee overlijden wordt voorkomen. Met dialyse kan ongeveer 8 tot 10 procent van de gezonde filterfunctie van de nieren worden overgenomen. Dat is net genoeg om in leven te blijven.
De hormonale functies van de nieren worden bij dialyse echter niet overgenomen. Regulering van de bloeddruk, aanmaak van rode bloedlichaampjes en de hoeveelheid kalk in de botten blijven dan ook een probleem. Ook de klachten van een te geringe nierfunctie zoals moeheid en jeuk worden vaak maar weinig minder. Er zijn twee vormen van dialyse: hemodialyse en peritoneaaldialyse.
Hemodialyse
Bij hemodialyse (hemo=bloed) wordt het bloed buiten het lichaam gezuiverd in een dialysemachine. Via een slangetje in een bloedvat van de arm wordt het bloed naar de dialysemachine gepompt en weer terug. De dialysemachine bevat een kunstnier die de afvalstoffen en het overtollige vocht uit het bloed verwijdert. Dit duurt ongeveer 4 uur en moet zo’n 3 tot 5 keer per week gebeuren. Hemodialyse vindt meestal plaats in een ziekenhuis of dialysecentrum. Soms is het ook mogelijk om thuis hemodialyse uit te voeren. Met deze vorm van dialyse is Marja in augustus 2006 gestart nadat de peritoneaal dialyse niet goed bleek te werken. Tot op de dag van vandaag ondergaat Marja deze dialyse. Sinds 2008 gedurende de nacht in het ziekenhuis en vanaf 2010 thuis, gemiddeld 6 nachten in de week.
Peritoneaaldialyse
Bij peritoneaaldialyse (peritoneum=buikvlies) wordt spoelvloeistof in de buikholte gebracht. Dit gebeurt via een slangetje dat operatief is aangebracht en permanent blijft zitten. De buikholte is bekleed met het buikvlies dat veel bloedvaatjes bevat. De spoelvloeistof onttrekt de afvalstoffen uit het bloed in deze bloedvaatjes. Peritoneaaldialyse moet weliswaar elke dag gebeuren, maar het kan wel thuis of zelfs op het werk. En sommige nierpatiënten spoelen alleen ’s nachts. Dit is de vorm waarmee Marja in 2005 is gestart. Helaas bleek na enkele maanden dat deze manier van dialyseren bij Marja niet aansloeg, waardoor ze verschrikkelijk ziek is geweest. Totdat ze overging op de hemodialyse.
Dialyse: een levensreddende beperking
Of iemand in aanmerking komt voor hemodialyse of peritoneaaldialyse hangt af van een aantal medische factoren en de persoonlijke voorkeur. Maar in beide gevallen heeft de behandeling grote invloed op het leven van de patiënt en zijn omgeving.
Dialyse houdt iemand in leven, maar legt hem of haar tegelijk aan banden. Toch kunnen veel dialysepatiënten zich aanpassen en een redelijk leven leiden. Soms kan het strenge dieet iets worden versoepeld, maar een vochtbeperking blijft toch vaak noodzakelijk. Niertransplantatie zou dan uitkomst bieden, maar de meeste dialysepatiënten zijn in een te slechte conditie voor een dergelijke operatie. Slechts 1 op de 5 dialysepatiënten staat op de wachtlijst voor een nieuwe nier.